Matzer maakt theater op nieuwe manier

De nieuwe voorstelling ‘Je kunt me gerust een geheim vertellen’ van Matzer Theaterproducties gaat over omgaan met dementie. Een vraagstuk dat zorgprofessionals, vrijwilligers en mantelzorgers bezighoudt. Matzer maakte er meer dan alleen een voorstelling van. Organisaties en mensen die er zelf mee te maken hebben, worden er als partners bij betrokken. Artistiek leider Madeleine Matzer en zakelijk leider Agnes Bolwiender vertellen over hun werkwijze.

Wat beleef je als toeschouwer van de voorstelling?
In  ‘Je kunt me gerust een geheim vertellen’ speelt actrice Juul Vrijdag zowel de rol van dementerende moeder als die van de zoekende dochter. Muzikale begeleiding komt van Helge Slikker. Matzer speelt met deze voorstelling bij zorginstellingen en andere maatschappelijke organisaties en in theaters. “We spelen nooit alléen de voorstelling. Er is altijd een nagesprek met het publiek en ons als makers. Daarin praten we over wat de voorstelling met je deed, welke ervaringen je hebt met dementie. We bieden ook workshops aan en maken een publicatie over hoe je kunt omgaan met iemand met dementie.”

Is dit heel anders dan hoe jullie voorheen werkten?
“Publiek heeft door zo’n nagesprek echt contact met de theatermakers, en vice versa. Dat gebeurt meestal niet, maar is erg waardevol. We spelen deze voorstelling voor theaterpubliek, maar ook voor een ander publiek dan wat we normaal hebben. Doordat we verbinding zoeken met lokale organisaties en initiatieven rond dit thema, zoals Van Neynsel, VGZ en mantelzorgorganisaties, heb je vooraf al draagvlak voor je project. Zij nodigen namelijk mensen uit vanuit hun netwerk, voor wie het interessant is. Zo heb je ook bezoekers die niet gewend zijn om naar theater te gaan. Mensen komen kijken vanuit een behoefte rond het thema dementie; die hebben allerlei achtergronden.”

“Tegelijk met het maken van maatschappelijke verbinding, vinden we het belangrijk dat een voorstelling autonome, artistieke kwaliteit blijft hebben. Het moet ook in bijvoorbeeld DeLaMar Theater kunnen staan en door de Volkskrant gerecenseerd kunnen worden.”

Jullie hebben financiering gekregen vanuit fonds Landelijk Onderscheidend. Waarom past het project hierbij?
“Er zijn landelijk weinig gezelschappen die voorstellingen maken waarbij je vooraf je doelgroep al betrekt en zo’n divers publiek bereikt. Met ‘Matzer in Bedrijf’, waarmee we eerder een aanvraag deden bij de Cultuurfondsen, ontwikkelden we deze werkwijze. ‘Je kunt me gerust een geheim vertellen’ is daar een eerste proeve van. Het bewijst het succes van de eerste aanvraag. De uitvoering in Den Bosch is weer een proeftuin voor de rest van Nederland. We zijn al met diverse steden in gesprek om deze voorstelling ook daar uit te rollen in samenwerking met maatschappelijke partijen.”

Heeft dit project de financiële kant van de organisatie ook beïnvloed?
“De dynamiek qua planning is anders. Je bent niet meer gebonden aan het theaterseizoen, waarbij je een voorstelling een paar maanden in podia speelt en daarna weer iets nieuws maakt. We kunnen dit project op meerdere soorten locaties neerzetten, ook op aanvraag en ook na dit seizoen. Zorginstellingen werken met ons samen en financieren soms vanuit hun scholingsbudget. Dit maakt ons onafhankelijker van landelijke subsidies. Subsidie zal wel altijd deels nodig blijven om producties te maken, omdat het in de beginfase ruimte geeft voor vooronderzoek en omdat produceren kostbaar blijft.”

Welk effect heeft het project op bezoekers?
“We organiseerden meer dan 20 online lezingen voor publiek en doelgroepen, waarin de theatertekst van ‘Je kunt me gerust een geheim vertellen’ werd voorgelezen. Dit werkte heel goed. De inhoud kwam over en mensen werden geraakt. Ook testten we de voorstelling bij een bekende van ons, die een nuchtere kijk heeft op kunst en cultuur. Om te kijken of het toegankelijk genoeg en niet te moeilijk was. Ook die was enthousiast. Als we bezoekers later nog eens spreken, is er iets in henzelf veranderd; zijn ze aan de slag gegaan met inzichten die ze opdeden bij de voorstelling. Een bezoeker had bijvoorbeeld nadien beter contact met haar dementerende vader. Dat is waar je op hoopt. Theater heeft een ander effect dan welke interventie dan ook. Het is een pleidooi voor verbeelding! Daarnaast voeren studenten van Fontys Hogeschool een impactonderzoek uit.”

Zo te horen gaan jullie op deze voet door. Aan welke thema’s werken jullie de komende tijd?
“Eén van de thema’s is moeders van kinderen met een beperking. Dit is vaak taboe. Opvoeden is al moeilijk genoeg, laat staan in zo’n situatie. Je wil de vuile was niet buiten hangen, je wil presteren. Maar wat doet het met je relatie? En tegen welke uitdagingen loop je aan? Een ander belangrijk thema is verkeersveiligheid. We maken een voorstelling die ‘Smart’ gaat heten en hebben samenwerkingen met o.a. bouwbedrijf Heymans, die ook inzet op dit thema. We streven naar bewustwording en gedragsverandering.”

De speellijst van ‘Je kunt me gerust een geheim vertellen’ vind je op de website van Matzer . Gemeente ’s-Hertogenbosch heeft dit project medegefinancierd vanuit fonds Landelijk Onderscheidend met een bedrag van €57.500. Andere inkomsten komen vanuit o.a. podia en andere instellingen die de voorstelling inkopen, en meerjarige ondersteuning van Fonds Podiumkunsten, Provincie Noord-Brabant en Gemeente ‘s-Hertogenbosch.

Tekst: Monique van de Wijdeven